Met een autisme-inclusieve maatschappij bedoel ik een maatschappij waarin je geen extra problemen tegenkomt als je autistisch bent. Zo’n maatschappij is fijner voor iedereen, is mijn boodschap.

Een van de onderdelen van zo’n maatschappij zou een basisinkomen zijn, een onvoorwaardelijk basisinkomen. Waarom?

Het recht op bestaan

Een onvoorwaardelijk basisinkomen betekent eigenlijk dat iedereen recht heeft om te bestaan. Zonder voorwaarden. Het feit dat je een mens bent betekent dat je het recht hebt om te bestaan. Daar hoort in een maatschappij als de onze bij dat je voldoende geld hebt om te kunnen wonen en eten, om te kunnen leven.

Zo’n onvoorwaardelijk basisinkomen zou inhouden dat je niet meer afhankelijk bent van uitkeringen wanneer je niet zelf in je bestaan kunt voorzien. Nog belangrijker misschien, is dat uitkeringen je niet meer gevangen houden, zoals nu het geval is. Je bent op elk moment vrij om er iets bij te verdienen, om wat voor manier dan ook.

Voor wie autistisch is, zou dat een verademing zijn. Sommigen hebben het geluk dat ze werk gevonden hebben dat precies bij ze past, maar voor veel autisten is het vrijwel onmogelijk om werk te vinden en te behouden. Soms kun je maanden achtereen werken en heb je dan dubbel zoveel tijd nodig om weer bij te komen., Soms word je nergens aangenomen omdat je “vreemd” bent. Soms is het al zwaar genoeg om de deur uit te komen, boodschappen te doen en te komen.

Waarom onvoorwaardelijk?

Als er geen voorwaarden zijn, als je per definitie recht hebt op dat basisinkomen, valt er niets weg wanneer je (tijdelijk) werk vindt. Er valt niets weg wanneer je iets extra’s verdient als ZZP-er. Er valt niets weg wanneer je vergeet formulieren in te vullen, of daarbij een fout maakt.

Alles wat je verdient is dan extra. Je hebt in principe voldoende om te kunnen leven, en als je geld kunt verdienen is dat extra.

Er valt een grote zorg van je af. Je bestaan is zeker.

Waarom voor iedereen?

Het lijkt in de ogen van veel mensen oneerlijk. Alsof iedereen een Wajong-uitkering zal krijgen, ook mensen zonder beperkingen. Alsof iedereen een bijstandsuitkering zal krijgen, ook miljonairs.

Maar als je het wilt beperken, moet er gecontroleerd worden. Bij controles horen scherpe scheidingen.
“Jij kunt niet werken; je krijgt een Wajong”.
“Jij kunt wel werken, je krijgt een bijstandsuitkering”.
“Jij verdient net te veel, je krijgt dus niks”.

Iedereen weet dat de grenzen niet zo scherp liggen. Soms kun je werken, voor een bepaalde tijd. En dan weer niet. Of je kunt werken als je het geluk hebt werk te vinden dat precies bij je past. Of je kunt af en toe wat bijverdienen. Wat telt als “je kunt werken”?

Een uitkering verliezen wanneer je gaat werken zorgt er vaak voor dat je er financieel op achteruit gaat. Bovendien zorgen al die controles voor formulieren, bureaucratie, en nare beslissingen.

En de miljonairs dan?

Dat is eigenlijk heel simpel. Inkomensongelijkheid hoor je via de belastingen aan te pakken.

Wie miljonair is, zal ]heel veel meer belasting moeten betalen dan dat basisinkomen.

Het zorgt dus voor het “rondpompen” van geld (de miljonair krijgt een basisinkomen en betaalt dat en meer terug via de belasting), maar daardoor is er geen controle nodig, geen bureaucratie.

Waarom is het er nog niet?

Als het zoveel voordelen heeft, voor iedereen, waarom is het er dan nog niet? Daar zijn een aantal redenen voor.

Het is anders, nieuw. Voor veel mensen is het daarom iets engs. Je laat ook controle los. Dat die controle over mensen is die er alleen maar aan kapot gaan gecontroleerd te worden, wordt dan even vergeten.

Een belangrijke oorzaak is ook dat in Nederland verkiezingsprogramma’s worden doorgerekend door het CPB. Het CPB gaat er van uit dat mensen minder gaan werken wanneer er een basisinkomen wordt ingevoerd. Alle experimenten tot nu toe laten zien dat dat niet klopt, maar het is nou eenmaal het uitgangspunt van het CPB. Politieke partijen durven het daarom niet in hun verkiezingsprogramma te zetten.

Deze keer hebben een aantal partijen gezegd dat ze er mee willen experimenteren of er onderzoek naar willen doen. D66 wil een bescheiden basisinkomen invoeren (waar je niet van kunt leven).

Twee partijen melden dat ze het echt willen invoeren: de Piratenpartij en Groen Links, dat zegt:

GroenLinks voert stapsgewijs -binnen acht jaar- het basisinkomen in voor iedereen.
Het fiscale stelsel wordt zo aangepast dat mensen met inkomens rond het minimuminkomen er flink op vooruitgaan, de middeninkomens erop vooruitgaan, en mensen met inkomens hoger dan twee keer modaal erop achteruitgaan.

Ik zal normaal gesproken nooit een stemadvies geven, maar nu….