Soms krijg ik bij de GGZ het beeld van mensen die heel druk bezig zijn met het redden van met olie besmeurde vogels, terwijl achter hen olietankers varen die allemaal lek zijn. Depressies, angststoornissen, burn-outs, je kunt dat allemaal niet los zien van de manier waarop we de maatschappij hebben ingericht. In plaats van je te richten op kwetsbaarheden van individuen en je best te doen hen weerbaarder te maken, zou je ook moeten aangeven welke aspecten van de maatschappij ziekmakend zijn. Gelukkig zijn er steeds meer psychiaters die dat doen.

Etiket

Daarnaast is er een andere manier waarop de maatschappij bijdraagt aan het aantal mensen dat al dan niet tijdelijk een etiket krijgt uit de DSM (de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders).  

Stel je iemand voor die autistisch is. Ze woont in een land waar iedereen een inkomen krijgt, genoeg om van te leven. Wanneer ze werk vindt, komt wat ze daar verdient bovenop dat inkomen. Er zijn betaalbare woningen zodat ze zelfstandig kan wonen, maar ze kan ook kiezen voor een woonvorm gezamenlijk met anderen, met iemand die helpt bij koken, schoonmaken en andere zaken. Ze hoeft geen internetprovider, huisarts, telefoonprovider of ziektekostenverzekering te kiezen. Dat wordt allemaal automatisch geregeld. Wie een andere huisarts wil, kan zelf actie ondernemen. 

In dat land is er geen reden waarom ze een etiket opgeplakt zou moeten krijgen.

Label ASS

Zet die persoon in een land waarbij je alleen een inkomen hebt wanneer je werk hebt. Zo niet, dan moet je door een bureaucratische molen. Je kunt ook een uitkering krijgen op basis van een label. Het is moeilijk om een woning te vinden als je weinig geld hebt. Een woonvorm waarbij je ondersteuning krijgt, kan alleen wanneer je een passend label hebt. Om zelfstandig te kunnen leven, moet je voortdurend keuzes maken, waarbij je de prijs tegen de kwaliteit moet afzetten, terwijl je daarvoor nauwelijks gegevens hebt. Het is voor haar dan ook een dagtaak om de keuzes te maken die er nou eenmaal bij horen. Hoe andere mensen de tijd vinden om werk te zoeken, kan ze zich niet voorstellen.

Het is duidelijk dat ze in dat land niet verder komt zonder het label ASS.

We hebben hier ondersteuning bij de opvoeding en scholen buiten beschouwing gelaten, maar het is duidelijk dat je je ook in dat opzicht landen kunt voorstellen waarin een label niet nodig is.

Maatschappij

Kortom, als er een toename is in het aantal diagnoses ASS, ligt het voor de hand om de oorzaak te zoeken in de maatschappij. Het zou mooi zijn wanneer de focus van de GGZ niet alleen bij het individu zou liggen, maar dat zij ook adviezen zou geven hoe we de maatschappij zo kunnen inrichten dat veel meer mensen kunnen meekomen.

Dat zou uiteindelijk iedereen ten goede komen.

Ook verschenen bij uitgeverij Saam, vanwege mijn boek Autisme is geen puzzel dat daar is uitgekomen.