Ik had al vaak over Haruki Murakami gehoord, in jubelende bewoordingen. Zo jubelend dat ik er zelfs eigenlijk weinig zin in had om iets van hem te lezen. Je krijgt dan al snel het gevoel dat iedereen hijgend achter elkaar aan loopt om te laten zien hoe goed hun smaak is, en dat neemt me, heel onrechtvaardig, in tegen de schrijver.

Maar toen ik een heel dun boekje van hem zag liggen, in een Engelse vertaling, kon ik het toch niet laten: ik wilde toch graag weten wat dat is, een boek van Murakami. En dat weet ik nu, en het is betoverend.

De plot vertellen zou zonde zijn en zou behoorlijk wat woorden kosten, wat vreemd is omdat het boek heel dun is, en het tempo traag lijkt: je wordt er rustig van, van dit boek.

Hoofdpersoon is Mari, een meisje van 19 jaar, die we tegenkomen (nee, die we observeren) als ze om een uur of 1/2 1 ’s nachts in een soort van diner in Tokyo een boek zit te lezen. Ze wil niet slapen, ontdekken we later, en we komen er ook nog achter waarom ze dat niet wil. Ze ontmoet mensen, en ook al zegt ze weinig, in de gesprekken die ze voert komt steeds vrijwel direct iets aan de orde dat voor de andere persoon belangrijk is, dat zijn of haar leven bepaalt.

Het gehele boek speelt zich af in die nacht: vanaf dat moment tot zonsopkomst.

Als ik dan de plot niet wil vertellen, wil ik dan misschien vertellen waar het over gaat in dit boek? Het mooie is, dat je er heel veel in kunt lezen.

Het gaat bijvoorbeeld over echt versus onecht, of misschien analoog versus digitaal. De wereld waarin Mari’s extreem mooie zus, die modellenwerk is gaan doen en toen ze kennelijk haar leven daarin niet meer aan kon besloten heeft te blijven slapen, in terecht dreigt te komen, ligt aan de andere kant van een beeldscherm. In diezelfde wereld houdt ook de man die een Chinese prostituee van 19 jaar in elkaar geslagen heeft zichzelf gevangen: hij zorgt er voor dat hij ’s nachts werkt, achter de computer, zodat hij z’n vrouw en kinderen alleen via de telefoon hoeft te spreken. Dat staat tegenover de gesprekken, de jazz die van ouderwetse LP’s klinkt, de lange brieven die de saxofoonspeler zal gaan schrijven. De bikini waarin je niet kunt zwemmen tegenover Mari die en hele dag lang als een dolfijn in het zwembad dartelt.

Het gaat ook over eenzaamheid en contact, over gesprekken tussen vreemden, of misschien meer tussen mensen die weten dat ze elkaar misschien nooit meer tegen zullen komen en daardoor direct tot de kern durven door te dringen. Mari vindt een manier om toch weer echt contact met haar zus te krijgen. Mari voelt voor het eerst echt contact met iemand als ze tolkt voor de 19-jarige prostituee. Mari krijgt bijna alleen door te luisteren echt contact  met de saxofoonspeler.
Het vreemde is dat je dat echte contact als lezer ook voelt, terwijl je juist alles als door een camera bekijkt: Murakami noemt het soms een camera, soms een gezichtspunt of standpunt, en heel soms kan dat standpunt het niet laten om zich met de scene te bemoeien, maar meestal ben je echt allen een toeschouwer.

Het gaat over tijd. Je ziet zelfs de klok lopen: elk hoofdstuk laat zien waar de klok op dat moment op staat (een analoge klok, uiteraard). Het vreemde is: ik heb altijd het idee dat de aanwezigheid van klokken op zich al maakt dat je gehaast wordt. Hier werkt dat niet zo: het boek geeft een enorme rust, ondanks het feit dat het vol gebeurtenissen is. Misschien komt het door de tijd die mensen elkaar gunnen in de gesprekken die ze voeren, misschien ook komt het doordat je als lezer het standpunt van de camera bent. Tijd gedraagt zich anders als je gewend bent.

Je kunt er ook het bovennatuurlijk in lezen: Mari’s zus die aan de andere kant van het beeldscherm terecht komt en weer terug, spiegels die een beeltenis laten zien nadat de persoon die zichzelf bekeek is weggelopen.

Dat alles maakt dat dit een boek is dat je vaak kunt herlezen (en doordat het zo dun is: 201 kleine bladzijden in de – overigens erg mooie – Engelse vertaling, kun je dat ook gemakkelijk doen).
Het is, kortom, een wonderbaarlijk mooi boek.

Gegevens 

After Dark (Engelse vertaling), ISBN 9780099520863

After Dark (Nederlandse vertaling), ISBN 9789045004389

Haruki Murakami 

Oh ja: dit boek kun je natuurlijk het best kopen in een echte boekwinkel!